آزمایشگاه دکتر مهرابی
سایر نام ها: بررسی اجزای کمپلمان
خلاصه : سیستم کمپلمان یکی از اجزاء اصلی شرکت کننده در واکنشهای التهابی است. در طی فرایند فعال شدن آبشار کمپلمان، آنافیلاتوکسینهای قوی با وزن مولکولی کم مانند C3a، C4a و C5a تولید میگردند. اجزاء کمپلمان و کمبود آنها ارتباط مهمی با عفونتهای چرکزا، عفونتهای نایسریایی (مننژیت مننگوکوکی) و بیماریهای بافت همبند مانند لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE) دارند.
بخش مورد انجام : ایمونوبیوشیمی
نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم
حجم نمونه مورد نیاز: ۱ ml
ظرف: لوله درب قرمز
شرایط نمونه گیری: ترجیحاً بیمار ناشتا باشد.
ملاحظات نمونه گیری:
۱- بلافاصله بعد از نمونه گیری لوله حاوی نمونه بر روی یخ مرطوب نگهداری شود.
۲- سانترفیوژ و جداسازی سرم در کوتاهترین زمان ممکن صورت گیرد.
۳- بلافاصله نمونه فریز گردد.
موارد عدم پذیرش نمونه:
- نمونه شدیداً لیپمیک مورد قبول نمی باشد.
- نمونه هایی که بیش ۲- ۱ ساعت در دمای اتاق بماند، قابل استفاده نمی باشد.
شرایط نگهداری: نمونه در c◦ ۲۰- به مدت ۱۴ روز پایدار است.
طریقه نگهداری: اجزاء پروتئین کمپلمان نسبت به حرارت حساس هستند. نمونه باید به مدت ۳۰-۱۵ دقیقه در حرارت اتاق و سپس به مدت ۶۰-۳۰ دقیقه در ۴ درجه سانتیگراد نگهداری گردد. برای نگهداری طولانی مدت نیز باید در حرارت ۷۰- درجه سانتیگراد قرار داده شود.
کاربرد:
● ارزیابی بیماران مبتلا به کمبود اجزاء کمپلمان ارثی یا اکتسابی
● ارزیابی وضعیتهای نقص ایمنی
● پایش بیماریهای اتوایمیون مانند SLE
محدودیت‌ها: وجود کرایوگلوبولین ممکن است موجب ایجاد اشکال در آزمایشات مربوط به کمپلمان گردد.
متدولوژی: نفلومتری، آنالیز عملکردی در سیستم همولیتیک )با استفاده از( CH50
محدوده مرجع:
| اجزا | غلظت های سرمی (µg/ml) |
| مسیر کلاسیک
C1q |
۷۰ – ۳۰۰ |
| C1r | ۳۴ – ۱۰۰ |
| C1s | ۳۰ – ۸۰ |
| C2 | ۱۵ – ۳۰ |
| C4 | ۳۵۰ – ۶۰۰ |
| مسیر فرعی
فاکتور B |
۱۴۰ – ۲۴۰ |
| فاکتور D | ۱ – ۲ |
| فاکتور I | ۳۵ |
| C3 | ۱۲۰۰ – ۱۵۰۰ |
| مسیر پایانی
C5 |
۷۰ – ۸۵
|
| C6 | ۶۰ – ۷۰ |
| C7 | ۵۵ – ۷۰ |
| C8 | ۵۵ – ۸۰ |
| C9 | ۱۵۰ – ۱۶۰ |
اطلاعات تکمیلی: سیستم کمپلمان شامل ۳۰ جزء پروتئینی است که بیشترین غلظت آنها در پلاسما است. این سیستم هم در ایمنی ذاتی و هم در دفاع بر علیه عوامل میکروبی نقش دارد و توسط مجموعه حمله بر غشاء باعث نابودی میکروبها میگردد. در این فرآیند تعدادی از اجزاء کمپلمان بروز مینمایند که باعث افزایش نفوذپذیری عروق، کموتاکسی و اپسونیزاسیون میگردند.
اجزاء کمپلمان در پلاسما به صورت اشکال غیرفعال هستند و از C1 تا C9 شمارهگذاری شده‌اند. اگرچه به جزئیات وقایع مولکولی طی فعال شدن آبشار کمپلمان پرداخته نمیشود، اما در اینجا مروری مختصر بر خصوصیات ویژه آن صورت میگیرد. حیاتیترین مرحله در شروع اعمال زیستی کمپلمان، فعال شدن جزء سوم یعنی C3 است. شکستن C3 میتواند از مسیر کلاسیک صورت گیرد که به صورت ثابت شدن C1 به آنتیبادی IgM یا IgG متصل به آنتیژن است و یا از مسیر فرعی انجام میپذیرد که با سطوح میکروبی )مثل اندوتوکسینها(، ایمونوگلوبولین های مجتمع، پلیساکاریدهای پیچیده، زهرمار کبری و مانند آن شروع میشود. در مسیر فرعی مجموعه مجزایی از اجزاء سرمی بنام دستگاه پروپردین (شامل پروپردین P، فاکتور B و ( D شرکت دارند. علاوه بر این، کولکتینها به پروتئینهای حاوی کربوهیدرات موجود بر سطح باکتریها و ویروسها متصل شده و کمپلمان را از طریق اجزاء مسیر کلاسیک فعال میکنند. بدون توجه به این که کدام مسیر فعال شده باشد، C3 کانورتاز C3 (C Convertase) را به دو جزء مهم (C3a) و (C3b) میشکند.
سپس C3b به اجزاء از قبل ساخته شده متصل میشود تا C5 کانورتاز را بسازد که با C5 وارد واکنش شده و C5a رها میگردد و متعاقبا ساختن MAC(Membrane Attack Complex)شروع میشود. MAC با اتصال هیدروفوبیک اولیه به چربی دو لایه سلولهای هدف و در نهایت ایجاد کانالهای سراسر غشایی استوانهای آنها را تخریب میکند.
اعمال زیستی دستگاه کمپلمان به دو دسته عمومی تقسیم میشود: تخریب سلولها توسط MAC و اثرات بیولوژیک قطعات پروتئولیتیک کمپلمان که شامل فرآیندهای عروقی، اتصال لکوسیتی، کموتاکسی و فعال شدن آنها و فاگوسیتوز میباشند.