آزمایشگاه دکتر مهرابی
اهمیت انجام آزمایشات پزشکی بر هیچ کس پوشیده نیست و همگان بر اهمیت این آزمایشات در تشخیص ودرمان و پیگیری درمان واقف هستند.علاوه بر آن امروزه تشخیصهای زود رس قسمت عمده ای از آزمایشات پزشکی را شامل می شوند که از اهمیت زیادی در تشخیص زود هنگام انواع بیماریهای مادر زادی ، قلبی عروقی و سر طانها را دارند وبر همین اساس است که توصیه های مکرر بر انجام آزمایشات دوره ای برای سنین مختلف صورت می گیرد.
در هر حال هدف عمده از نگارش این مقاله آشنا کردن مراجعین محترم با نحوه نمونه گیری صحیح و تاکید بر اهمیت انجام آزمایشات دوره ای برای نتیجه گیری بهتر از آزمایشات است.
ناشتایی و شرایط آن
ناشتایی از نظر آزمایشگاه به حالتی گفته می شود که در آن بیمار حداقل به مدت ۱۲ ساعت از خوردن مواد غذایی و آشامیدن مایعات خودداری کند (بیمار فقط می تواند مقداری آب برای رفع تشنگی بنوشد) . ناشتا بودن برای همه آزمایشات نیاز نیست ولی بهتر است که فرد حتی برای آزمایشهایی که نیاز به ناشتایی ندارند نیز چند ساعتی چیزی نخورد.
نکات مهم در مورد ناشتا بودن
۱)فرد حداقل به مدت ۱۲ ساعت از خوردن مواد غذایی و آشامیدن مایعات حاوی مواد قندی یا الکلی (مانند شربت سینه یا الگزیر های گیاهی حاوی الکل) خودداری کند.
۲) . فرد ناشتا فقط می تواند مقداری آب برای رفع تشنگی بنوشد . به شرطی که در خوردن آن زیاده روی نکند.ضمنا خوردن آب میوه ، چای و قهوه در مدت ناشتایی ممنوع است.
۳)در مدت ناشتایی از مصرف شکلات ،قرصهای نرم کننده گلو،آدامس وآب میوه خودادری کنید وحتی الامکان سیگار نکشید.
۴)آگر در حال درمان با داروی خاصی هستید :
الف)در مورد قطع دارو در مدت ناشتایی با پزشک خود مشورت کنید.
ب)حتما در مورد مصرف دارو یا قطع دارو در مدت ناشتایی به آزمایشگاه اطلاع دهید.
۵)مسواک زدن و غلغله کردن در مدت ناشتایی اشکالی ندارد.
نمونه های معمول در آزمایشگاه
ارایه نمونه درست به آزمایشگاه به اندازه ای اهمیت دارد که عدم نمونه گیری صحیح جواب آزمایش را غیر قابل قبول می کند. در زیر برخی از شرایطی را که مورد استفاده عموم است ذکر می کنیم در سایر موارد می توانید برای فهمیدن نحوه نمونه گیری صحیح به آزمایشگاه مراجعه نمایید.
نمونه خون برای بیوشیمی خون:
هدف از نمونه گیری برای بیوشیمی خون عمدتا انجام تستهای قند،اوره ، کراتیین،چربی(تری گلیسیرید، کلسترول)تستهای کبدی واستخوانی و…..می باشد.برخی از این تستها نیاز به ناشتایی ۱۲ ساعته دارند.
برای انجام تست قند وچربی :
الف) حتما ۱۲ ساعت ناشتایی را به طور کامل رعایت کنید.
ب) در صورتی که قند یا چربی شما بالاست و در حال مصرف دارو هستید در مورد مصرف یا قطع داروی خود در طی ناشتایی با پزشک مشورت کرده وبه آزمایشگاه نیز اطلاع دهید.
نحوه نمونه گیری قند ۲ ساعته:
٭۱۲ ساعت ناشتایی را به طور کامل رعایت کنید.
٭پس از نمونه گیری نا شتا، صبحانه معمولی هر روزتان را بخورید و اگر بعد از صبحانه چای می نوشید این کار را انجام دهید.
٭وقتی آخرین لقمه صبحانه را میل کردید ساعت را یادداشت کنید.نمونه گیری بعدی شما دقیقا ۲ ساعت پس از آخرین لقمه صبحانه صورت می گیرد.
توجه کنید که:
☺در طی مدت ناشتایی وپس از خوردن صبحانه از مصرف سیگار جدا خودداری کنید.
☺ نمونه گیری قند۲ ساعته بهتر است قبل از ساعت ۹ صبح شروع شود.
نحوه نمونه گیری برای آزمایش کشت و آنالیز کامل ادرار
نمونه ادرار برای تشخیص انواع عفونتهای ادراری و اثبات وجود یا عدم وجود برخی مواد وسلولها مانند قند ،پروتیین ،خون (گلبولهای سفید و گلبولهای قرمز) و…. به کار می رود. در صورت لزوم کشت وافتراق میکروبی امکان پذیر است.
بهترین نمونه برای آزمایش ادرار نخستین نمونه ادرار صبحگاهی است.تو جه داشته باشید که در صورت عدم نمونه گیری صحیح برای نمونه ادرار، کشت ادرار کاملا بی ارزش است.
نحوه نمونه گیری صحیح ادرار برای بانوان
۱)پیش ازانجام آزمایش از نوشیدن مقادیر زیاد آب وسایر مایعات خودداری کنید.
۲)دستهای خود را با آب وصابون کاملا شسته و با دستمال کاغذی خشک نمایید.
۳)درب ظرف را باز کنید ومراقب باشید که به هیچ عنوان دست شما با داخل ظرف تماس پیدا نکند.
۴)با یک دست چینهای پوستی اطراف دستگاه تناسلی رااز هم باز کرده وبا دستمال کاغذی اطراف پیشابراه ومقعد رااز جلو به عقب تمیز کنید.این کار را ۲ بار انجام دهید ودر هر بار از یک دستمال تازه استفاده کنید.
۵)پس از آنکه جریان ادرار شروع شد قسمت اول ادرار (۳-۲ ثانیه اول)را تخلیه کرده وسپس از مابقی ادرار حدود ۳۰-۱۵ میلی لیتر را جمع آوری کنید.
۶)درب ظرف را محکم ببندید وبه آزمایشگاه تحویل دهید.
نحوه نمونه گیری صحیح ادرار برای آقایان
۱)پیش ازانجام آزمایش از نوشیدن مقادیر زیاد آب وسایر مایعات خودداری کنید.
۲)دستهای خود را با آب وصابون کاملا شسته و با دستمال کاغذی خشک نمایید.
۳)درب ظرف را باز کنید ومراقب باشید که به هیچ عنوان دست شما با داخل ظرف تماس پیدا نکند.
۴)سر آلت را با یک دستمال مرطوب پاک کنید. این کار را ۲ بار انجام دهید ودر هر بار از یک دستمال تازه استفاده کنید.
۵)مراقب باشید که سر آلت به داخل ظرف نخورد.
۶)مقداری از ادرار را در داخل توالت تخلیه کرده وحدود ۳۰-۱۵ میلی لیتر را در ظرف بریزید .
۷) درب ظرف را محکم ببندید وبه آزمایشگاه تحویل دهید.
دقت کنید که :
نمونه گیری در منزل نیز همانند آزمایشگاه است با این تفاوت که پس از نمونه گیری برای حفظ نمونه از فساد ،در کمترین زمان ممکن (حد اکثر ۳۰ دقیقه) آنرا به آزمایشگاه تحویل دهید.
می توانید نمونه را حد اکثر تا ۶ ساعت در دمای یخچال (۴ در جه)نگهدار ی کنید و سپس به آزمایشگاه ارسال نمایید.
نحوه جمع آوری نمونه ادرار ۲۴ ساعته
نمونه ادرار ۲۴ ساعته برای تشخیص برخی بیماریها از جمله بیماریهای کلیوی صورت می گیرد.نمونه باید در طی ۲۴ ساعت جمع آوری گردد و در داخل گالنهایی که آزمایشگاه در اختیارتان قرار میدهد ریخته شود.
برخی از این گالنها دارای مواد نگهدارنده مایع یا جامد هستند که به هیچ عنوان نباید تخلیه شوند.ضمنا به هیچ عنوان در داخل ظروفی به غیر از ظروفی که آزمایشگاه در اختیارتان قرار داده است ادرار۲۴ ساعته را جمع نکنید.
روش جمع آوری
۱)ابتدا تمام ادرار خود را تخلیه کنیدو زمان را یادداشت کنید.(مثلا ۸ صبح)
۲)به مدت یک شبانه روز (۲۴ساعت) ادرار خود را در ظرف مخصوص بریزید.
توجه
٭در مدت جمع آوری ،ادرار را در جای خنک و ترجیحا در یخچال قرار دهید.
٭آخرین نمونه ادرار راس همان ساعتی که جمع آوری ادرار شروع شده باید در ظرف مخصوص ریخته شود.
٭در صورت امکان (به خصوص در خانمها )ادرار را مستقیما در گالن نریزید و از ظرف های استریل جهت این کار استفاده کنید.
نحوه جمع آوری مدفوع
مهمترین کاربرد نمونه مدفوع برای تشخیص انگلهای روده ای یا کبدی است.از کاربردهای دیگر آن بررسی وجود خون مخفی به منظور تشخیص خونریزیهای ناشی از زخم معده ،روده و سرطان و ….است.
برای جمع آوری مدفوع چند نکته مهم وجود دارد که در زیر به آن اشاره می شود
۱) ۱۰-۷ روز قبل از انجام این تست درمان با روغن گرچک ،روغن های معدنی،بیسموت
،منیزیوم،… را قطع کنید.
۲)نمونه مدفوع نباید با نمونه ادرار یا آب مخلوط شود یا بیش از ۳۰ دقیقه در خارج از آزمایشگاه قرار بگیرد.
۳)برای نمونه برداری از مدفوع با استفاده از آبسلانگ (چوب مخصوص) نمونه را در داخل ظرف مخصوص قرار دهید.
۴)مقدار مدفوع مورد نیاز جهت آزمایش حدود ۵-۳ گرم (به اندازه ۵-۳ نخود) است.
نکات مهم در مورد تست بررسی خون در مدفوع:
٭۷۲-۴۸ ساعت قبل از آزمایش از خوردن زیاد گوشت ،ماهی ،تربچه،شلغم،اسفناج،و لبو خودداری کنید.
٭مصرف قرصهای آهن ،ایندو متاسین ،آسپیرین ،بروفن،کورتونها و ویتامین C را ۴۸ ساعت قبل از آزمایش قطع کنید.
٭اگر حین مسواک زدن خونریزی لثه دارید ۴۸ ساعت قبل از آزمایش مسواک زدن را قطع کنید.
٭از اختلاط نمونه مدفوع با ادرار و خون عادت ماهانه جلوگیری کنید.
٭در صورتی که نمونه را در منزل تهیه می کنید حداکثر تا ۱ساعت نمونه را به آزمایشگاه تحویل دهید.
نحوه جمع آوری نمونه منی
این آزمایش به منظور بررسی برخی از علل نازایی در مردان کاربرد دارد.برای نحوه جمع آوری نمونه منی به نکات زیر توجه کنید:
۱)ترجیحا نمونه را در آزمایشگاه جمع آوری کنیدو در غیر این صورت حد اکثر تا ۱۵ دقیقه آنرا به آزمایشگاه تحویل دهیدو توجه داشته باشید که نمونه ای که بیش از ۱ ساعت از جمع آوری آن گذشته باشد فاقد ارزش است.(بهتر است برای جلوگیری از سرد شدن ظرف نمونه را درمیان مشت خود حمل کنید.)
۲)نمونه را پس از ۳-۵ روز پرهیز از نزدیکی یا انزال تهیه کنید.
۳)تمام نمونه را تحویل آزمایشگاه دهید واز دادن بخشی از آن به آزمایشگاه خودداری کنید .
۴)در صورت وجود تب۳ روز پیش از نمونه گیری نمونه گیری را به زمان دیگری موکول کنید.
۵)استفاده از کاندوم برای جمع آوری نمونه مناسب نیست.
۶)در صورت آزمایش کشت اسپرم از سه روز قبل از نمونه گیری آنتی بیوتیک مصرف نکنید.
۷)قبل از نمونه گیری با آب وصابون سر آلت خود را بشویید وخشک نمایید .
آزمایش منی بعد از بستن لوله در مردان (وازکتومی)
این آزمایش همانند آزمایش منی است با این تفاوت که برای جمع آوری نمونه ۲۴ ساعت عدم نزدیکی کافی است و تا ۶ ساعت می توان نمونه را تحویل آزمایشگاه داد.
آزمایش پاپ اسمیر
این آزمایش برای بررسی وجود سلولهای خاصی است که حاکی از وجود یا عدم وجود برخی ناهنجاریها مانند سرطان گردن رحم ،عفونت باکتریایی ،عفونت انگلی،سلولهای التهابی و… میباشد.
نکات مهم در مورد تست پاپ اسمیر
۱) ۷۲ساعت قبل از انجام آزمایش از به کار بردن کفهای ضد اسپرم ،پمادهای واژینال وشستشوی واژن بامواد ضد عفونی کننده خودداری کنید.
۲) از نمونه برداری در حین عادت ماهانه و در طول زمان درمان عفونت واژن خودداری کنید.
۳) مراقب باشید که نمونه تهیه شده توسط پزشک یا ماما کاملا خشک شده و سپس در پاکت قرقر گیرد تا کاغذ به نمونه شما وصل نشود.