آزمایشگاه دکتر مهرابی
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (AH) به گروهی از بیماری های اتوزوم مغلوب اطلاق می گردد که هر کدام از آن ها با نقصی در یکی از آنزیم های مسیر سنتز کورتیزول یا آلدوسترون و یا هر دو همراه است. در بیش از ۹۰% مواقع کمبود آنزیم ۲۱- هیدروکسیلاز در نتیجه ی موتاسیون cyp21A ایجاد می شود.
علائم فنوتیپ بالینی CAH به ماهیت و شدت کمبود آنزیمی وابسته است و بسته به جنس بیمار متغیر است.
علائم بالینی در جنس مونث
موارد مونث بیماری CAH که در اثر نقص آنزیم های۲۱-هیدروکسیلاز،۱۱-بتاهیدروکسیلاز یا ۳-بتاهیدروکسیلاز ایجاد می شوند. در زمان تولد، جنسیت مبهم دارند. (هیپرپلازآدرنال مردکننده (Virilizing) کلاسیک).
موارد مونث، کمبود متوسط آنزیم ۲۱هیدروکسیلاز بعدها و در دوران کودکی بدلیل رویش زودرس موهای شرمگاهی،کلیتورومگالی و نیز رشد سریع و بلوغ اسکلتی شناسایی می شوند(هیپرپلازی مردکننده ساده).
موارد مونث با کمبود خفیف ۲۱-هیدروکسیلاز یا بتاهیدروکسی استروئید دهیدروژناز در بزرگسالی مشخص می شودو با الیگومنوره، هیرسوتیم و نازایی مشخص می شوند(هیپرپلازی آدرنال غیر کلاسیک)
موارد مونث با کمبود ۱۷-هیدروکسیلاز در زمان تولد به صورت مونث هستند ولی در زمان بلوغ در آن ها سینه رشد نمی کند و قاعدگی آغاز نمی شود،این موارد گاهاً با افزایش فشارخون شریانی همراه است.
علائم بالینی در جنس مذکر
موارد مذکر با کمبود ۲۱-هیدروکسیلاز جنسیت طبیعی دارند.
اگر کمبود شدید باشد و به هدر رفتن نمک منجر شود این موارد مذکر در نوزادی و در هفته ۴-۱ با اخلال رشد، استفراغ، دهیدر اتاسیون، کاهش فشارخون شریانی، هیپوناترمی، هیپوکالمی و شوک همراه است(هیپرپلازی هدردهنده نمک کلاسیک)
موارد مذکر با کمبود متوسط ۲۱-هیدروکسیلاز در کودکی با رشد زودهنگام مو در ناحیه شرمگاهی، بزرگی دستگاه تناسلی، رشد تسریع شده و بلوغ اسکلتی همراه است (هیپوپلازی آدرنال مردکننده ساده)
موارد مذکر با نقص تنظیم حاد استروئیدوژنیک، کمبود۳ بتا هیدروکسی استروئید دهیدروژناز کلاسیک یا کمبود ۱۷-هیدروکسیلاز عموماً جنسیت مبهم دارند یا جنسیت زنانه دارند. این موارد ممکن است به عنوان دختر شناخته شوند. بعدها بدلیل افزایش فشارخون یا فقدان تکامل پستان تحت درمان قرار گیرند.
سایر یافته ها
بیماران مبتلا به کمبود آلدسترون با هر دلیلی که باشد با دهیدر اتاسیون، هیپوناترمی و هیپرکالمی همراه است. موارد مذکر یا مونث با کمبود ۱۱-هیدروکسیلاز ممکن است در هفته دوم یا سوم زندگی با بحران از دست دهنده نمک مواجه گردند. این موارد افزایش فشار خون و آلکالوز هیپوکالمیک دارند.
نوزادان با نقص تنظیم حاد استروئیدوژنیک (star) (هیپرپلازی لیپوئید آدرنال) معمولاً نشانه های نارسائی آدرنال (از قبیل کمبود تغذیه، استفراغ، دهیدر اتاسیون، کاهش فشارخون شریانی، هیپوناترمی و هیپرکالمی) بروز می دهند.
تشخیص
تشخیص CAH با تولید مقادیر ناکافی کورتیزول و آلدوسترون و با تجمع پیش سازهای این هورمون ها انجام می پذیرد.
کمبود ۲۱-هیدروکسیلاز:
افزایش غلظت سرمی ۱۷-هیدروکسی پروژسترون (معمولاً بالای ۱۰۰۰ng/dl) و پرگنانتریول ادراری (متابولیت ۱۷-هیدروکسی پروژسترون) مشاهده می شود و جنبه های بالینی نیز وجود دارد. ۱۷کتواستروئید ادرار ۲۴ ساعته افزایش یافته است.
کمبود ۱۱بتاهیدروکسیلاز:
غلظت افزایش یافته ۱۱دئوکسی کورتیزول و دئوکسی کورتیکوسترون و افزایش نسبت ادراری ترکیبات تتراهیدرو S(متابولیت۱۱- دئوکسی کورتیزول) به ترکیبات تتراهیدرو F (متابولیت کورتیزول) مشاهده می شود. سطح ۱۷کتواستروئید ادرار ۲۴ساعته افزایش یافته است.
کمبود۳- بتاهیدروکسی استروئید دهیدروژناز:
نسبت غیرطبیعی ۱۷هیدروکسی پرگنولون به ۱۷ هیدروکسی پروژسترون نیز نسبت دهیدرواپی آندروسترون به آندرستون دیون.
فرم هدر دهنده نمک CAH:
غلظت پائین آلدسترون سرمی، هیپوناترمی، هایپرکالمی و افزایش فعالیت رنین پلاسما و، هیپوولمی(hypovolemia) .
فرم همراه با فشار خون هیپرپلازی آدرنال (مانند کمبود ۱۱ بتاهیدروکسیلاز و ۱۷ آلفاهیدروکسیلاز) با کاهش فعالیت رنین پلاسما و هایپو کالمی همراه است.
فرم خفیف هیپرپلازی آدرنال (مانند فرم غیرکلاسیک کمبود ۲۱-هیدروکسیلاز فرم غیر کلاسیک ۳- بتاهیدروکسی استروئیددهیدروژناز):
تست تحریکی باکورتیکوتروپین صناعی (Cortrosyn) تجمع استروئیدهای پیش ساز غیر طبیعی را نشان می دهد.
