ROMA؛ گامی در جهت تشخیص زودرس سرطان تخمدان
Risk of Ovarian Malignancy Algorithm
سرطان تخمدان چهارمین عامل مرگ ومیر توسط سرطان درزنان در سراسر دنیا میباشدو 5% مرگ ومیر ناشی از سرطان درزنان را تشکیل میدهد . این درحالیست که ابزاری برای تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان وجود ندارد. لازم بذکر است که ۹۰% سرطان پستان با استفاده از ماموگرافی در مراحل اولیه و قابل درمان ، شناسایی میگردند و هم چنین غربالگری سرطان رحم با استفاده از پاپ اسمیر قابل انجام است که موجب شناسائی زودرس سرطان در مراحل اولیه میگردند در این مرحله سرطان هنوز تهاجمی نشده و قابلیت درمان دارد.
بیومارکرهای کلینیکال در تشخیص سرطان تخمدان
۱- Ca125 ((کانسر آنتی ژن ۱۲۵ )) یک گلیکو پروتئین است و با آنتی بادی 125 OC قابل شناسایی است و مقدار upper limit آن در جمعیت سالم به میزان 35Iu/ml می باشد . این مارکر غیراختصاصی است و درکارسینوماهای غیر تخمدانی (تومورهای اندومتریال ، پانکراس ، معده ، ریه ،کلورکتال) افزایش مییابد ودرنزد زنان در فاز فولیکولر نیز افزایش نشان میدهد. ونیز در بعضی از بیماریهای خوش خیم مثل هپاتیت ، اندومتریوزیس ، پریکاردیت ، افزایش می یابد بدین جهت CA125 برای غربالگری در جمعیت بدون علامت مفید نیست زیرا اختصاصیت بالائی برای سرطان تخمدان ندارد. این مارکر فقط در ۵۰% ، Stage I سرطان تخمدان بالاتر از نرمال را نشان میدهدو در Stage II 90% بالاست ودر ۳و۴ بیش از ۹۰% مثبت است غلظت این مارکر به حجم و Stage تومر بستگی دارد.
۲- HE4 در سال ۱۹۹۹ مشخص شد که ژن مربوط به پروتئین ۴ ترشحی اپی دیدیم انسانی در افراد مبتلا به سرطان تخمدان بیش از حد بیان میگردند. این آنتی ژن تولید شده باوزن ملکولی پائین در غشاء بافت های تناسلی زنان و در مجاری تنفسی وجود دارد. وجود آن در سرم بیماران بعنوان یک بیومارکر قوی برای سرطان تخمدان معرفی شده است. گرچه اندازه گیریHE4 با میزان حساسیت ۷۲% و اختصاصیت ۹۵% به عنوان یک معیار مطمئن در تشخیص stage I تخمدان مفید است ولی ترکیب 125 , HE4 CA و ارزیابی هم زمان این دو در سرم بیمار بنام تست Roma عامل دقیقتری برای شناسائی سرطان تخمدان می باشد و حساسیت تست رابه ۶/۷۸ % ارتقا میدهداختصاصیت آنرا به ۹۵% میرساند.
((Roma index))
پیش بینی سرطان اپی تلیال تخمدان تحت عنوان Roma ((الگوریتم ریسک بدخیمی تخمدان)) نزد زنان قبل و بعد از یائسگی قابل انجام است و این زنان بدو گروه کم خطر و پرخطر طبقه بندی میگردند. در زنان پیش از یائسگی ، Roma کمتر از ۱۱٫۴ با ریسک پایین معرفی میگردند و در زنان با Roma بیش از ۱۱٫۴، ریسک بالا و یا بعنوان افراد پرخطر تلقی می شوند. در نزد زنان یائسه Roma کمتر از ۲۹٫۹ ریسک پایین تلقی می شود و زنان با Roma بیشتر از ۲۹٫۹ افراد پرخطر یا با ریسک بالا سرطان تخمدان معرفی می شوند.